Làm gì để con chủ động học, không cần nhắc nhở?

Khi học tập trở thành “cuộc chiến”

Không ít phụ huynh chia sẻ rằng, mỗi buổi tối biến thành một “cuộc chiến” khi phải thúc ép con ngồi vào bàn học. Con thì chần chừ, đối phó, học trong trạng thái căng thẳng. Cha mẹ thì mệt mỏi, lo lắng, thậm chí bực bội. Học tập – vốn dĩ là hành trình khám phá tri thức – lại trở thành áp lực cho cả gia đình.

Thực tế, trẻ không chủ động học không hẳn vì “lười”, mà nhiều khi vì chưa có động lực nội tại và phương pháp phù hợp. Khi thiếu hai yếu tố này, việc học chỉ còn là “nghĩa vụ” chứ không phải là quá trình tự nguyện.

Vì sao con chưa thể tự giác học?

Hiểu vì sao con chưa thể tự giác học tập là bước đầu tiên để tháo gỡ khó khăn. Có ba nguyên nhân phổ biến lý giải việc con học mà luôn cần nhắc nhở:

Thiếu mục tiêu rõ ràng – nhiều học sinh không biết mình học để làm gì, nên việc ngồi vào bàn học trở thành gánh nặng.
Chưa tìm được cách học hiệu quả – học mãi mà không nhớ, điểm số không cải thiện, dẫn đến chán nản và bỏ cuộc.
Ảnh hưởng từ môi trường – mạng xã hội, bạn bè, thói quen sinh hoạt thiếu kỷ luật khiến con khó tập trung, dần mất hứng thú với việc học.

Khi cả ba nguyên nhân này cùng tồn tại, con sẽ khó có thể chủ động học tập nếu không có sự định hướng đúng đắn từ cha mẹ và phương pháp phù hợp để thay đổi.

Cha mẹ cần thay đổi điều gì?

Điều quan trọng không phải là ép con học nhiều hơn, mà là tạo điều kiện để con tự muốn học. Cha mẹ có thể bắt đầu từ những bước sau:

1. Giúp con xây dựng động lực bên trong

Động lực học tập không thể ép buộc từ bên ngoài, mà phải được nuôi dưỡng từ bên trong đứa trẻ.
Nhiều cha mẹ thường áp dụng cách “nhắc nhở – giám sát – so sánh”. Nhưng theo nghiên cứu của GS. Edward Deci (ĐH Rochester, Mỹ), việc kiểm soát quá mức làm suy giảm động lực nội tại.
Điều cha mẹ cần làm là chuyển từ kiểm soát sang khuyến khích: đặt niềm tin, giao cho con quyền tự quyết dần trong việc học, đồng thời đồng hành để định hướng.

2. Xây dựng mục tiêu học tập lành mạnh

“Học để thi” hay “học để không bị mắng” khiến học sinh thiếu động lực.
Ngược lại, khi hiểu rằng việc học giúp giải thích hiện tượng xung quanh, hoặc phục vụ nghề nghiệp tương lai, con sẽ chủ động hơn.
Cha mẹ có thể cùng con đặt mục tiêu ngắn hạn (bài tập, kiểm tra) và dài hạn (ngành học yêu thích, nghề nghiệp), để việc học trở nên có ý nghĩa.

3. Tạo môi trường tích cực, bớt áp lực

UNICEF (2022) chỉ ra: hơn 40% học sinh Việt Nam thấy áp lực học tập đến từ chính gia đình.
Thay vì so sánh: “Sao con không bằng bạn?”, cha mẹ có thể hỏi: “Hôm nay con tiến bộ ở điểm nào?”
Sự công nhận những nỗ lực nhỏ giúp con thấy hành trình học tập của mình được trân trọng → tăng tự tin, chủ động.

4. Trang bị phương pháp học tập đúng đắn

Nhiều học sinh vẫn học thuộc lòng, làm đề nhiều nhưng không hiểu bản chất → “học nhiều mà điểm không tăng”.
Cha mẹ có thể giới thiệu công cụ hiện đại: sơ đồ tư duy, sổ tay kế hoạch, hoặc sách rèn tư duy thay vì chỉ nhồi kiến thức.
Đây là cách giúp con học ít nhưng hiểu sâu, rèn kỹ năng tự học – kỹ năng cốt lõi trong chương trình GDPT mới.

Học tập là hành trình của con, cha mẹ là người đồng hành

Để con chủ động học tập, điều quan trọng nhất không nằm ở việc nhắc nhở nhiều hơn, mà ở cách trao cho con động lực, niềm tin và phương pháp học đúng. Khi có nền tảng tư duy vững chắc, con không chỉ học tốt để vượt qua kỳ thi, mà còn hình thành thói quen học suốt đời.

Một trong những sai lầm phổ biến là phụ huynh tin rằng “cứ học nhiều sẽ giỏi hơn”. Nhưng thực tế, nhiều thủ khoa chia sẻ: điểm số không đến từ việc làm thật nhiều bài tập, mà từ cách tư duy và phương pháp học đúng.

Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, đề thi ngày càng nhiều ngữ liệu ngoài SGK, bài toán gắn với thực tiễn → đòi hỏi học sinh phải phân tích, kết nối, suy luận. Nếu chỉ học vẹt, con sẽ bị động. Nhưng khi có công cụ rèn luyện tư duy, con có thể tự tin xử lý cả những đề lạ.

Bộ sách Đột Phá Tư Duy – hành trang cho học tập chủ động

Đây là lý do vì sao nhiều chuyên gia giáo dục khuyến khích phụ huynh tìm đến những tài liệu định hướng tư duy thay vì chỉ luyện đề.

Bộ sách Đột Phá Tư Duy là một ví dụ tiêu biểu:

Kiến thức được hệ thống hóa bằng sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh → con nhìn toàn cảnh môn học.
Bài tập gợi mở và phân tích → rèn khả năng bóc tách vấn đề, tránh “học trước quên sau”.
Nội dung bám sát xu hướng đề thi mới, có ngữ liệu thực tế và câu hỏi vận dụng.
Xây dựng trên nền tảng 4 tư duy cốt lõi: hệ thống – phân tích – phản biện – hình ảnh.

Nhiều phụ huynh chia sẻ rằng khi có bộ sách này, họ dễ đồng hành cùng con hơn. Thay vì nhắc “học đi”, cha mẹ có thể cùng con xem lại sơ đồ kiến thức, đặt câu hỏi, gợi mở để con tự tìm ra câu trả lời.

Sự tương tác này giúp con hiểu sâu kiến thức, và cảm thấy học tập là một cuộc đối thoại tích cực – không phải sự ép buộc.

Chủ động học tập – hành trang bền vững cho con

Điều trẻ cần không chỉ là điểm số cao trong một kỳ thi, mà là năng lực học tập suốt đời. Khi con chủ động học, con không còn phụ thuộc vào thầy cô, trung tâm hay sự thúc ép của cha mẹ.

Ngược lại, con biết tự đặt mục tiêu, tự tìm phương pháp, duy trì động lực ngay cả khi không ai kèm cặp. Đây là chìa khóa thành công trong bối cảnh giáo dục mới: từ học thuộc sang học hiểu và vận dụng.

Bộ sách Đột Phá Tư Duy chính là hành trang như thế. Không chỉ là sách tham khảo, mà là công cụ rèn luyện tư duy có hệ thống, giúp phụ huynh đồng hành dễ dàng, khơi dậy động lực học tập tự nhiên.

Khi cha mẹ thay đổi cách đồng hành và con được trang bị nền tảng tư duy vững chắc, kết quả học tập sẽ không chỉ dừng lại ở điểm số, mà còn là sự trưởng thành, tự tin và bản lĩnh – hành trang quý giá để con bước vào tương lai.

Xem thêm trong series: