5 câu nói giúp con có thêm động lực học tập nhưng không phải bố mẹ nào cũng dám nói
Có những điều cha mẹ rất muốn nói với con, nhưng lại ngập ngừng, sợ con hiểu lầm, sợ con ỷ lại hoặc đôi khi chưa bao giờ nghĩ phải nói thành lời. Thế nhưng, chính những câu nói ấy mới là “chìa khóa” để giải mã khoảng cách ngày càng xa giữa con và cha mẹ.
Ngày nay, học sinh đối diện với áp lực khác biệt so với thế hệ trước: khối lượng kiến thức lớn hơn, kỳ thi nhiều ngữ liệu ngoài sách giáo khoa, cạnh tranh gắt gao, nỗi lo tụt lại phía sau bạn bè (FOMO), và sự xao nhãng thường trực từ mạng xã hội. Nếu chỉ tiếp tục đặt nặng điểm số, trẻ dễ mất động lực, thậm chí dần xa rời việc học.
Khi cha mẹ đủ can đảm rũ bỏ áp lực thành tích và nói ra những điều thật lòng, con sẽ thấy mình được lắng nghe và thấu hiểu. Và chính cảm giác “được chấp nhận – được đồng hành” ấy lại trở thành nguồn động lực học tập mạnh mẽ nhất của con trẻ.
1. “Bố mẹ không cần con phải giỏi nhất, chỉ cần con tiến bộ từng ngày”
Nhiều phụ huynh vô tình đặt con vào cuộc đua ngầm: so sánh với bạn bè, với họ hàng, với “con nhà người ta”. Nhưng trong một môi trường học tập cạnh tranh khốc liệt, sự so sánh ấy chỉ khiến con cảm thấy mọi nỗ lực đều vô nghĩa.
Một nghiên cứu của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA) chỉ ra rằng trẻ em được cha mẹ tập trung vào quá trình tiến bộ thay vì kết quả so sánh thường duy trì động lực cao hơn và ít lo âu hơn trong học tập.
Khi cha mẹ nói câu này, con sẽ hiểu rằng điều bố mẹ quan tâm không phải vị trí trên bảng xếp hạng, mà là sự tiến bộ từng ngày. Mỗi bước tiến nhỏ đều có giá trị, và được công nhận. Với trẻ, đây là sự khích lệ bền vững hơn bất kỳ lời khen nào.
2. “Con có quyền chưa giỏi ngay bây giờ.”
Nhiều cha mẹ lo lắng khi con làm sai kiến thức cơ bản, nhưng sự thật là không phải kỹ năng nào cũng phát triển cùng lúc. Điều này đã được giải thích trong thuyết phát triển nhận thức của Jean Piaget.
Theo Piaget, não bộ trẻ phát triển qua từng giai đoạn:
-
Ở giai đoạn tư duy cụ thể (7–11 tuổi), trẻ giỏi các thao tác logic đơn giản nhưng khó xử lý khái niệm trừu tượng.
-
Đến giai đoạn tư duy hình thức (12+ tuổi), trẻ mới hình thành khả năng suy luận trừu tượng, phân tích và phản biện.
👉 Nghĩa là: một số kỹ năng học tập – như giải thích khái niệm trừu tượng trong Toán hay lập luận chặt chẽ trong Văn – chỉ xuất hiện khi não bộ phát triển đến giai đoạn phù hợp.
Câu nói này giúp con giảm áp lực phải hoàn hảo ngay lập tức, và nghịch lý thay – chính sự cho phép ấy lại tiếp thêm động lực để con cố gắng.
3. “Con không cần giống như bố mẹ ngày xưa.”
Một trong những gánh nặng vô hình lớn nhất là việc trẻ phải sống dưới cái bóng của thế hệ trước: “Ngày xưa bố mẹ vừa học vừa làm, khó khăn hơn nhiều mà vẫn học giỏi.”
Nhưng học sinh ngày nay phải đối diện với:
-
Khối lượng kiến thức rộng hơn
-
Đề thi nhiều ngữ liệu ngoài SGK
-
Áp lực cạnh tranh, điểm số và FOMO
-
Xao nhãng từ mạng xã hội
Trong bối cảnh đó, áp tiêu chuẩn “ngày xưa” lên con không chỉ bất công, mà còn dễ khiến con mất động lực. Khi cha mẹ thừa nhận sự khác biệt của thời đại và cho con quyền được khác đi, con sẽ thấy mình được tôn trọng và thấu hiểu.
4. “Bố mẹ cũng từng thấy việc học rất khó.”
Cha mẹ thường kể về thành tích thời đi học, nhưng lại ít chia sẻ về thất bại. Trong khi đó, với học sinh ngày nay, áp lực thi cử và so sánh bạn bè đã đủ nặng, nếu nghe “ngày xưa học dễ dàng”, con sẽ càng cảm thấy mình thất bại.
Khi cha mẹ nói: “Ngày xưa bố mẹ cũng từng thấy khó, từng sai, từng sợ thi như con bây giờ”, con nhận ra rằng khó khăn không phải lỗi cá nhân, mà là điều bình thường ai cũng trải qua. Đây chính là sự đồng cảm giúp con bớt căng thẳng và có thêm dũng khí để tiếp tục.
5. “Bố mẹ yêu con, kể cả khi con điểm kém.”
Đây là câu ít cha mẹ nói thẳng, dù trong lòng vẫn yêu con vô điều kiện. Nhưng trẻ thường gắn tình yêu của bố mẹ với điểm số: điểm cao thì được khen, điểm thấp thì bị mắng.
Trong bối cảnh học sinh chịu áp lực thành tích và lo sợ bị tụt lại, câu nói này trở thành “tấm vé an toàn” để con hiểu rằng tình yêu của cha mẹ không bị điều kiện hóa bởi điểm số. Nhờ vậy, con sẽ bớt sợ sai, bớt áp lực thi cử và học với tâm thế thoải mái hơn.
Kết luận: Khi lời nói trở thành động lực
Động lực học tập của con không đến từ học thêm kéo dài hay so sánh khắt khe, mà từ sự thấu hiểu và đồng hành vô điều kiện.
Khi cha mẹ dám nói những điều ít ai nghĩ tới – rằng con không cần giỏi nhất, rằng con có quyền chưa giỏi ngay, rằng con được khác đi so với bố mẹ ngày xưa, rằng việc học khó là bình thường, rằng tình yêu không gắn với điểm số – con sẽ cảm thấy an toàn để thử, để sai, để tiến bộ.
Và chính cảm giác an toàn ấy mới là nền tảng để trẻ học sâu, học thật và giữ động lực dài lâu. Điểm số rồi sẽ đến, nhưng quan trọng hơn, con sẽ tìm lại được niềm tin vào chính mình.
